Kluczem do funkcjonalnego i ergonomicznego stanowiska pracy lekarza stomatologa i asysty jest optymalne rozmieszczenie względem siebie unitu stomatologicznego z fotelem pacjenta, tacki z instrumentami ręcznymi oraz blatu roboczego.
Przy współpracy z dentystami, firma XO CARE A/S opracowała wskazówki dotyczące funkcjonalnych rozwiązań pracy w gabinecie. Zaproponowany układ jest dobry dla wszystkich trzech najpopularniejszych metod pracy stomatologów, czyli dla metody pracy na cztery ręce (DUO), sytuacji gdy lekarz lub asysta pracuje samemu (SOLO) oraz gdy gabinet funkcjonuje w zmiennym układzie pracy (DUO-SOLO).
Poniższe zasady projektowe pomogą zwiększyć produktywność i wydajność zespołu stomatologicznego bez kompromisów w ich zdrowiu. Wymiary podane w tym artykule są odpowiednie dla dentystów praworęcznych o wzroście w zakresie 170 – 185 cm oraz wadze od 65 – 95 kg, siedzących w tzw. wybalansowanej pozycji pionowej. Proponowany układ i wytyczne projektowe są jednym z kilku systemów projektowania gabinetu i w przyszłości na stronie esdent.pl pojawią się alternatywne systemy projektowania gabinetów.
Podstawowe wytyczne projektowania ergonomicznego gabinetu stomatologicznego
Aby osiągnąć maksymalną produktywność zachowując zdrową pozycją pracy, projekt gabinetu stomatologicznego powinien umożliwiać:
1. Pracę we wszystkich pozycjach od godziny 9 do 12, tak by mieć bezpośredni wgląd na wszystkie powierzchnie wszystkich zębów.
2. Dostęp dla asysty do wszystkich materiałów jedynie poprzez obrót siedziska.
3. Łatwy dostęp do instrumentów ręcznych, zarówno dla lekarza jak i asysty.
Zastosowanie wytycznych z niniejszego artykułu w połączeniu z dobrze zaprojektowanym unitem stomatologicznym umożliwiają jednocześnie dobrze siedzieć, widzieć i pracować.
Na rysunku powyżej przedstawione jest ergonomiczne ustawienie unitu dentystycznego względem asystora, wysuwanego blatu oraz tacki z instrumentami ręcznymi. Lekarz powinien siedzieć blisko głowy pacjenta, a instrumenty powinny być od niego oddalone o 30 cm. Z tyłu za lekarzem powinno być 60 cm wolnej przestrzeni, która niezbędna jest przy zmianie pozycji na godzinę 12.
Jak prawidłowo siedzieć?
Mandal1 jako najbardziej optymalną pozycję siedzącą wskazał wybalansowaną pozycją pionową, o przybliżonym kącie 120o między udami, a tułowiem, w której kręgosłup zachowuje swoją naturalną krzywiznę. Powszechnie praktykowany sposób siedzenia z kątem 90o pomiędzy tułowiem, a górnym ciałem, rezultuje w ucisku na krążki międzykręgowe i potrzebie zastosowania oparcia pleców.
W czasie pracy, głowa lekarza i asysty powinny znajdować się na tej samej wysokości. Jeśli lekarz jest wyższy, asysta może wykorzystać siedzisko z podpórką na nogi, aby osiągnąć wyższą pozycję pracy.
Wybalansowana pozycja pionowa wymaga wyższego ułożenia fotela pacjenta, tacki z instrumentami i blatu, niż ma to miejsce w pozycji siedzącej z udami.
Jak prawidłowo kierować wzrok?
Właściwa pozycja lekarza wobec fotela pacjenta oraz ustawienie asystora i pulpitu unitu, pozwala mieć dobry wgląd we wszystkie powierzchnie zębów, utrzymując przy tym zrównoważoną pozycję pracy i to w każdej pozycji pracy od godziny 9 do 12. Szczególnie ważna jest pozycja na godzinie 12 – asystor dentystyczny musi oferować odpowiednio dużo miejsca, by taka pozycja była możliwa.
Jak pracować dobrze?
Badania wskazują, że praca z konsolą z instrumentami (tzw. stolik lekarza) znajdującą się nad klatką piersiową pacjenta, to najlepszy sposób na uzyskanie zrównoważonej pozycji pracy z dobrym widokiem na powierzchnie wszystkich zębów2.
Przed i po zabiegu, konsolę z instrumentami dynamicznymi unitu należy parkować po stronie asysty. Dzięki temu asysta, między zabiegami, ma łatwiejszy dostęp do instrumentów, a pacjent w trakcie siadania i zsiadania z fotela nie koliduje z ramieniem konsoli i nie widzi instrumentów. Ogranicza to czynniki mogące stresować pacjentów i sprawia że praca zespołu jest płynniejsza.
Kiedy pacjent leży w fotelu, konsolę z instrumentami unitu należy umieścić nad jego klatką piersiową, zachowując odległość około 30 cm między zakończeniem instrumentów, a jamą ustną pacjenta. W ten sposób zarówno lekarz jak i asysta może bez wysiłku wybierać instrumenty dynamiczne we wszystkich pozycjach pracy, od godziny 9 do 12, bez konieczności skręcania tułowia, czy odwracania wzroku od pacjenta.
Odpowiednie umiejscowienie tacki na instrumenty ręczne
Tradycyjne rozwiązanie opiera się na mocowaniu tacki z instrumentami ręcznymi z dołu lub z boku konsoli z instrumentami. Wówczas w trakcie pracy w pozycji na godzinie 9, dostęp asysty do instrumentów ręcznych jest utrudniony – podobnie dla lekarza, jeśli pracuje samodzielnie.
Dużo lepszym rozwiązaniem jest umieszczenie tacki z instrumentami ręcznymi blisko skroni pacjenta. Wówczas asysta może sięgnąć po instrumenty ręczne używając prawej dłoni – lub, w przypadku trzymania ssaka tą ręką, może, krzyżując ręce, chwycić je lewą dłonią. Lekarz może również sięgać po instrumenty używając lewej dłoni.
Uchwyt tacki instrumentów ręcznych powinien pozwalać na jej obrót i ruch na boki.
Dobrym rozwiązaniem jest tacka instrumentów ręcznych XO. Spełnia ona wszystkie powyższe wymagania i pasuje do większości asystorów stomatologicznych. Tackę łatwo pozycjonować, a dzięki niej dostęp do instrumentów ręcznych jest dużo bardziej wydajny.
Wytyczne dla wysuwanego blatu roboczego
Aby praca asysty dentystycznej była bezpieczna i wygodna, niezbędny jest wysuwany blat roboczy o wysokości od 75 do 85 cm nad podłogą oraz wybalansowana pionowa pozycja siedząca.
Aby umożliwić asyście dostęp do materiałów jedynie za pomocą obrotu siedziska, polecamy zastosowanie następujących wytycznych:
- Lewa strona blatu powinna znajdować się 30 cm od osi środkowej fotela pacjenta
- Odległość między zagłówkiem, a krawędzią blatu powinna wynosić 20 cm – zapewnia to dostęp do blatu asysty za pomocą obrotu siedziska.
- Blat roboczy powinien mieć co najmniej 100 cm szerokości, aby oferować wystarczająco miejsca na wszystkie materiały.
Przestrzeń robocza lekarza dentysty
Należy mieć na uwadze zachowanie przynajmniej 60 cm wolnej przestrzenia za zagłówkiem pacjenta. Umożliwi to swobodne przesuwanie się w czasie pracy pomiędzy pozycjami pracy od godziny 9 do godziny 12.
Dowiedz się więcej o unicie XO FLEX, który idealnie współpracuje z opisanymi wytycznymi: Unit stomatologiczny XO FLEX
1Mandal, A. (1985). The seated man: Homo sedens (3rd rev. ed.). Klampenborg, Dania: Dafnia Publications.
2Hokwerda, O., Wouters, J., De Ruijter, R., & Zijlstra-Shaw, S. (2007). Ergonomic requirements for dental equipment (2nd ed.). European Society of Dental Ergonomics.
Źródło: xo-care.com
